Gondor Vekilharçlığı

Gondor’ da, Krallıktan sonraki en yüksek mevkidir. Normalde Vekilharçlar, Gondor Krallarına tavsiye vermek başta olmak üzere hizmet ederlerdi. Ama Kral Earnur’ un varissiz ölmesi üzerine Vekilharçlar, yönetimi Kral adına ellerine aldılar, yani hanedandan olmasalar da bir nevi Kral Naipliği yaptılar. Böylece Aragorn gelene kadar Gondor’ u tam yirmi altı Vekilharç yönetti.

Vekilharç (Steward) , bir başkası adına idare eden kişi manasındadır. Kralların soyu sona erdikten sonra ise Yöneten Vekilharçlar olarak anılmışlardır. Yöneten Vekilharçlar, ayrıca Gondor’ un Lordu ünvanını da taşırlar.

Quenya’ daki karşılığı, Kral’ ın Hizmetkârı anlamına gelen Arandur’ dur. Aran Kral, -ndur ise hizmetkâr demektir.

Vekilharç, Kral’ ın baş danışmanı ve aynı zamanda da Gondor Meclisi’ nin başkanıdır. Görevi ise, bulunmadığı ya da güçten düştüğü durumlarda Kral’ ı, temsil etmektir. Vekilharç ayrıca, hükümdarlıklar arasındaki bağları tesis eder ve yeni Kral’ a, ülke yönetimi üzerine parşömenler verirler.

İlk Vekilharç, 492 ile 541 yılları arası tahtta kalan Birinci Romendacil tarafından atandı. Çünkü Rhûn saldırıları başlamıştı ve Romendacil’ in, kendisi savaştayken arkasında güvenebileceği bir vekil bırakması gerekiyordu. (Göreve atanan bu ilk Vekilharcın ismi bilinmiyor) Ve bundan sonra Romendacil ile halefleri, Vekilharç olarak, bilge ve sadık kimseleri seçti.

Gondor’ un kargaşa içinde olduğu 1600lü yıllarda, Emyn Arnen’ li Hurin, üç Gondor Kralı’ na Vekilharç olarak hizmet etti. İlk Kral Minardil, Korsanlarla yapılan savaş sonucu 1634te öldürüldü, ondan iki yıl sonra ise, oğlu Kral Telemnar da Büyük Veba’ da öldü ve yerine yeğeni Tarondor geçti. Tarondor’ un dönemiyle birlikte Krallar Vekilharçları, Hurin’ in soyundan gelenlerden seçmeye başladı. Vekilharç ailesi de Hurin’ in Ailesi (ya da Hurinionath) olarak bilinmeye başladı. Ayrıca Hurin, Numenor kanı taşıyordu ve Hanedan ile uzaktan akrabaydı.


Kral Ondoher ve (aynı zamanda varisleri olan) oğulları Artamir ile Faramir, 1944te Araba Sürücülerina karşı yapılan savaşta katledildi. Böylece Gondor tahtına doğrudan geçecek biri kalmadı. Ondoher’ in Vekilharcı Pelendur, yeni Kral’ ın seçilmesinde etkili bir rol oynadı ve seçilme süresince Gondor yönetimini üstlendi.

Pelendur başkanlığındaki Gondor Meclisi, Kuzey Krallığından Arvedui’ nin, Ondoher’ in kızı Firiel ile evli ve Gondor ile Arnor’ ın ilk Yüce Kralı olan Elendil’ in oğlu Isildur’ un soyundan geliyor olsa da tacın ona geçmesini reddetti. Meclis Krallık hakkının, hanedanın sadece erkek üyelerinden gelenlerine tanındığına ve bunun da Elendil’ in ikinci oğlu Anarion’ ın soyundan olunması kaydıyla gerçekleştiğine hükmetti.

Bir sonraki yıl Earnil, Gondor tahtına geçti. (1945) Earnil, Hanedandan geliyordu ve Camp Savaşı’ nda Araba Sürücülerini hezimete uğratmıştı. Bu yüzden onun Kral oluşu, tartışmasız onaylandı. Pelendur ise, Kral İkinci Earnil’ in Vekilharcı olmaya devam etti. 1998de öldüğünde de yerine oğlu Vorondil geçti.

Vorondil’ i, 2029daki ölümüyle oğlu Mardil Voronwe izledi. Earnil’ in 2043te ölümüyle yeni Kral, Earnur oldu ve Mardil de görevine devam etti.

Aynı yılda Earnur, Nazgul Lordu tarafından teke tek çarpışmaya davet edildi. Çünkü Earnur, Nazgul Lordu’ nun Fornost Savaşı’ nda mağlup edilmesine yardımcı olmuş ve onun kinini kazanmıştı. Mardil bu davete uymaması yönünde onu ikna edebildi. Ama Cadı Kral 2050de teklifini tekrarladığında, bu sefer onu durdurmayı başaramadı. Earnur Minas Morgul’ a gitti ve ondan sonra da hiç görülmedi.

Earnur varis bırakmadan gitmişti ve onun yerine geçebilecek uygun biri de yoktu. (Yani zamanında Earnil’ in yaptığını, o an yapacak biri de çıkmıyor) Böylelikle Earnur’ un ölümü kesinleşene kadar, Kral’ ın adına ülkeyi Mardil yönetti.

Mardil böylece ilk Yöneten Vekilharç oldu. (Mardil’ e kadar olanlar normal danışman ama buradan sonra Kral gibi) Yöneten Vekilharçlar, Kral’ ın tüm gücüne sahiptirler, ama “döneceği zamana kadar Kral’ ın adına” yönetimi aldıklarına dair yemin etmişlerdir. Taçtan farklı olarak, mevkilerini sembolize eden beyaz bir asa taşırlar ve Kral’ ın boş tahtının bulunduğu kürsünün, aşağısındaki bir koltukta otururlar. Vekilharç sancağı ise beyaz taban üzerinedir. Mühürlerinde, üzerlerinde üç yıldız olan R-ND-R harfleri vardır. (“Kral’ ın Hizmetkârı” ya da “Vekilharç” anlamındaki Arandur’ u temsilen)

Yirmi altı tane Yöneten Vekilharç vardır. Vekilharçlık, mirasla babadan oğula geçer. Vekilharcın oğlu olmadığı takdirde, yeni Vekilharç olarak, Gondor Meclisi’ nin Vekilharca en yakın erkek üyesi seçilir.

Krallıktakinin aksine, Vekilharçlık bir kadının soyundan devam edebilir. Mesela onuncu Vekilharç I.Denethor, önceki Vekilharç Dior’ un kız kardeşi Rian’ ın oğludur. On sekizinci Vekilharç Egalmoth ise, on altıncı Vekilharç Orodreth’ in kız kardeşi Morwen’ in torunudur.

Yöneten Vekilharçlar daha çok, Gondor’ u Sauron’ un artan gücünden korumakla uğraşmışlardır. Birinci Denethor’ un oğlu Boromir, 2475te Ithilien’ i, Nazgul’ un de aktif olduğu bir Uruk işgaline karşı savundu ama sonra Morgul yarası yüzünden öldü.

Vekilharç Cirion, 2510da Rhûn istilası tehlikesiyle başa çıkmak zorunda kaldığında, Gondor’ un müttefiklerinden Eotheod’ a yardım çağrısında bulundu. Eotheod, Eorl’ un emrinde yardıma gelerek Celebrant Düzlükleri Savaşı’ nda düşmanı defetti. Ve Cirion da onlara ödül olarak, ileride Rohan diyarı olarak anılacak Calenardhon’ u verdi.

Vekilharç Beren’ in oğlu Beregond, Gondor’ a saldıran üç Korsan filosunu 2768de yenilgiye uğrattı. Rohan da ayrıca Dunlending’ in işgaline uğradı. Sonrasında Beren, gelecekteki saldırıları önlemesi ümidiyle Büyücü Saruman’ ın, Rohan’ ın batı sınırındaki Isengard’ da yaşamasına izin verdi.

İkinci Turin’ in Vekilharçlık dönemi olan 2885te, Haradrim Ithilien’ e girdi. Birleşen Rohan Gondor orduları, Haradrim’ i Poros Geçitleri Savaşı’ nda yendi. Sauron ise, sonraki Vekilharç Turgon’ un saltanatında Mordor’ a geri döndü.

2984te İkinci Denethor, son Yöneten Vekilharç olarak görevine başladı. Denethor Gondor’ u, Sauron’ la yapılacak savaşlara karşı hazırladı ve kendisini Sauron’ un birincil düşmanı olarak gördü.

Ayrıca taht üzerinde hak iddia edebilecek bir potansiyelden haberdardı. Kuzey Dunedainlarının Şefi Aragorn, doğrudan Isildur’ un soyundan geliyordu ve Gondor Kralı’ nın kızı ve aynı zamanda Arnor Krallığından Arvedui’ nin karısı olan Firiel yoluyla da Anarion’ ın soyundandı.

Gondor’ un gerçek Kralı’ na boyun eğmek, Denethor’ un göreviydi. Ama atası Pelendur gibi o da, Gondor tahtına geçmenin “ hanedanın sadece erkek üyelerinden gelenlerine tanındığına ve bunun da Elendil’ in ikinci oğlu Anarion’ ın soyundan olunması kaydıyla gerçekleştiğine” inanıyordu. Kuzey Dunedainlarının da, Kuzey Krallığı düştüğünden beri Yönetmek için uygun olmadıkları ve başı boş dolaşan insanlar olduklarını düşünüyordu.

Denethor, Palantir’ i ilk kullanan Vekilharç oldu. Vekilharçlar Minas Tirith Palantiri’ ni, Kralların yokluğunda kullanmaya yetkilendirilmiş olmalarına rağmen uzun süre sakladılar ve hiçbiri de kullanmaya cesaret edemedi. Ama sonunda Denethor gelip taşı kullanmaya başladı, sık kullanımı taşın Sauron’ un iradesine geçmesine sebep oldu. Sauron da taşı kontrol edip, Denethor’ a kendi vizyonlarını gösterdi. Denethor’ un iradesi güçlüydü, ama bu taşın etkisine girmesini engelleyemedi.

Yüzük Savaşı, Sauron’ un 20 Haziran 3018de Osgiliath’ ın doğu yarısını ele geçirmesiyle başladığında, Denethor’ un oğulları Faramir ile Boromir de şehrin batı tarafını savunuyordu. Boromir daha sonra Ayrıkvadi’ ye seyahat etti, orada Aragorn ile tanıştı ve Tek Yüzük’ ü yok etmekle yükümlü olan Frodo’ ya eşlik ederek Yüzük Kardeşliğine katıldı.

Boromir bir ara Yüzük’ ü Frodo’ dan almaya çalıştı, ama Merry ile Pippin’ i Uruklardan korurken öldürüldü. Faramir daha sonra Ithilien’ de Frodo ile karşılaştı ve onun yoluna devam etmesine izin verdi. Boromir’ in ölümü Denethor’ u çok sarstı, hatta Faramir’ in Yüzük’ ü alıp kendisine getirmemesine öfkelendi.

Cadı Kral’ ın komutanlığındaki Mordor ordusu, 13 Mart 3019da Minas Tirith’ i kuşattı. Faramir, babası onu düşmanları durdurması için şehir dışına yolladığında ölümcül yaralar aldı. Denethor bunu öğrendiğinde, Faramir’ e olan davranışı yüzünden büyük pişmanlık duydu.

Denethor Palantir’ i kullandığında, yaklaşan bir Korsan filosu gördü, hâlbuki filo düşman kontrolünde değildi. Ayrıca Frodo’ yu da Cirith Ungol kulesinde gördü ve Yüzük’ ün de Sauron’ un eline geçtiğini düşündü. Denethor böylelikle yenilginin kaçınılmaz olduğuna inandı. Gerçekten kesin bir zafer kazanılsa bile, değersiz gördüğü Aragorn’ un ayağını kaydırmasını da istemiyordu.

Faramir’ le birlikte kendisini canlı canlı yaktırmaya çalıştı. Denethor yanarak öldü ama Faramir kurtarıldı.

Şifa Evlerinde ise Faramir, Aragorn’ u hemen gerçek Kral olarak tanıdı.Tek Yüzük’ ün yok edilmesi ve Sauron’ un yenilmesinden sonra, Aragorn Yeniden Birleşmiş Arnor ile Gondor Krallıklarının Kralı oldu. Aragorn’ un 1 Mayıs’ taki taç giyme töreninde, Faramir Gondor tacını muhafaza edildiği yerden çıkardı. Beyaz Asa’ dan feragat etmeyi de önerdi. Ama Aragorn reddetti. Böylece Faramir ile halefleri, Gondor’ un Krallarına Vekilharç olarak hizmet etmeye devam ettiler.

paylaşım için saol